William Black is een Amerikaanse professor in de rechten en de economie. Hij is een bekende figuur in de VS omdat hij eind tachtiger, begin negentiger jaren als hoofd van een voorloper van de huidige Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) een van de leiders was van de aanpak van bankfraude ten tijde van de Savings & Loans (S&L) crisis, op dat moment de met afstand grootste control fraud crisis uit de geschiedenis van de VS.
In een recent interview met Marshall Auerback van het Institute for New Economic Thinking (INET) vergelijkt Black de aanpak van de S&L crisis met die van de kredietcrisis, en komt daarbij tot een aantal opmerkelijke constateringen, die ik hieronder puntsgewijs heb weergegeven.
- Control fraud is een vorm van white collar fraud waarbij het management van een schijnbaar legitieme entiteit, bijvoorbeeld een bank, die entiteit gebruikt als vehikel om fraude te plegen, in de regel met boekhoudkundige middelen. De financiële schade die aangericht wordt met control fraud is groter dan die van alle andere fraudemethoden samen.
- Tijdens de S&L crisis was er sprake van een trage reactie van de autoriteiten, deels door tegenwerking van politici (zie het artikel Ten lessons we must learn from Charles Keating). Maar die respons leverde uiteindelijk wel rond de 30.000 indicaties op van fraude (criminal referrals), die leidden tot ongeveer 1.000 veroordelingen voor ernstige misdrijven (felony convictions).
- Het onderzoek van de 100 ernstigste gevallen van de S&L crisis omvatte in totaal ongeveer 300 Savings & Loans banken en 600 betrokken personen, en leidde in ongeveer 90% van de gevallen tot veroordelingen, ondanks dat de vervolgde personen en bedrijven de beschikking hadden over de beste de duurst betaalde advocaten van die tijd.
- In termen van financiële schade voor huishoudens is de kredietcrisis ongeveer 70 keer groter dan de S&L crisis, en in termen van economische schade zelfs 150 keer groter. Zo zijn door banken zoals Countrywide, Washington Mutual en Indymac miljoenen fraudulente leningen verstrekt. En dat alles heeft geleid tot precies nul (0!) vervolgingen van het management van die banken en van en andere financiële instellingen.
- De Amerikaanse Procureur-Generaal (Attorney General) vergoeilijkte het niet vervolgen van de bankiers met de stelling “de echt grote banken zijn te groot om te vervolgen”, een uitspraak die hij overigens al snel weer terugnam. En zijn hoofd Criminal Division, Lanny Breuer, vertelde voor een publiek van advocaten van grote Amerikaanse banken dat hij niet kon slapen vanwege zijn angst een grote Amerikaanse bank door zijn toedoen schade te berokkenen.
- In reactie op de aanslagen van september 2001 werd een groot deel van de white collar fraud agenten van de FBI overgeheveld naar de afdeling National Security, om terroristische geldstromen te kunnen onderzoeken. Daaronder waren veel agenten die bij uitstek kennis hadden van het onderzoek en de bestrijding van control fraud.
- Op dit moment zijn er per financiële bedrijfstak nog 2 FBI agenten over die onderzoek doen naar control fraud. Deze agenten reageren alleen op aanwijzingen van criminele activiteit, maar er zijn nauwelijks nog mensen die onderzoek doen dat dergelijke aanwijzingen oplevert. En ondertussen komt de verjaringstermijn (statue of limitations) voor het opstarten van juridisch onderzoek naar de misdaden die hebben geleid tot de kredietcrisis al heel dichtbij.
- In reactie op de S&L crisis nam het congres in 1989 en 1991 twee wetten aan om het aantal FBI agenten voor onderzoek naar control fraud bij S&L banken tot circa 1.000 uit te breiden. In reactie op de kredietcrisis zijn er slechts 120 FBI agenten bij dergelijk onderzoek ingezet, en de politiek houdt uitbreiding van dat aantal tegen. Bovendien wordt het onderzoek overwegend beperkt tot kleine, specifieke fraudegevallen.
- De paar onderzoeken die er zijn geweest naar de rol van de grote banken in de kredietcrisis leidden alleen tot beperkte schikkingen, waarbij individuele personen niet werden vervolgd en bonussen niet hoefden te worden terugbetaald. Ten tijde van de S&L crisis was dat wel anders, toen werden de individuele daders vervolgd, veroordeeld, en financieel kaalgeplukt.
- In 2014 stelde de met pensioen vertrekkende SEC Enforcement Attorney Jim Kidney dat SEC medewerkers het management van financiële bedrijven niet aanpakken omdat ze bang zijn daarmee het vervolg van hun carrière bij diezelfde bedrijven te schaden (het draaideur probleem). En 20% van de SEC onderzoeken blijkt fake te zijn, om de statistieken op te leuken.
- De opkomst van de neoklassieke economische theorie heeft aanzienlijk bijgedragen aan het onder de tafel schuiven van control fraud, door haar veronderstelling van perfecte informatie, waardoor control fraud feitelijk wordt uitgesloten, zodat anti-fraude wetgeving voor de financiële sector niet nodig is. En dat is dan ook de boodschap die de huidige generatie Amerikaanse juristen tijdens haar opleiding heeft meegekregen.
- Black sluit af met een quote van de bekendste auteur van neoklassieke economische leerboeken in de wereld van dit moment, Greg Mankiw, die op een uitleg van de werkwijze van de fraudeurs ten tijde van de S&L crisis reageerde met de woorden “het zou irrationeel zijn geweest voor S&L managers om geen fraude te plegen”. Tja…